| اختلالى که مسیرهاى وابسته به سلول (سلول T) یا وابسته به آنتى‌بادى (سلول B) دستگاه ایمنى را درگیر مى‌کند. بعضى اختلالات درگیرى هر دو مسیر را نشان مى‌دهند. بیماران استعداد ابتلاء به عفونت‌هاى راجعه و در اختلالاتى خاص، نئوپلاسم‌هاى لنفوپرولیفراتیو دارند. اختلالات اولیه ممکن است مادرزادى یا اکتسابى باشند. تعدادى از آنها سیر خانوادگى دارند. اختلالات ثانویه ناشى از اختلالات داخل سلول‌هاى ایمنى نیستند ولى مى‌توانند به‌دلیل عفونت (مثل ایدز، HPIM-15) داروهاى سیتوتوکسیک، رادیاسیون یا بدخیمى‌هاى لنفورتیکولر ایجاد شوند. در اختلالات مربوط به تشکیل آنتى‌بادى بیماران اساساً تمایل به عفونت با پاتوژن‌هاى باکتریال کپسول‌دار (استرپتوکوک، هموفیلوس، مننگوکوک) و ژیاردیا دارند. در نقایص سلول T بیماران مستعد عفونت با ویروس‌ها، قارچ‌ها و انگل‌ها هستند. |
|
|
|
|
مطالعات آزمایشگاهى در نقص ایمنى اولیه |
|
|
روش‌هاى غربالگرى اولیه(۱) |
|
|
|
|
شمارش خون کامل با اسمیر افتراقى |
|
|
|
|
سطح ایمونوگلوبولین‌هاى سرم: IgE, IgD, IgA, IgG, IgM |
|
|
|
|
|
روش‌هاى دیگرى که به اسانى قابل دستیابى است |
|
|
|
|
بررسى کمى جمعیت سلول‌هاى تک‌هسته‌اى به‌وسیله ایمونوفلوئورسانس |
|
|
|
|
روش‌هائى که از مارکرهاى آنتى‌بادى منوکلونال استفاده مى‌کنند(۲) |
|
|
|
|
|
سلول‌هاى TCRу/δ, TCRу/δ, CD8, CD4, CD3 :T |
|
|
|
|
|
سلول‌هاى λ,к,α,у,δ,μ) Ig, CD21, CD20, CD19 :B)، مولکول‌هاى همراه (α و β) |
|
|
|
|
|
سلول‌هاى CD16/CD56 :NK |
|
|
|
|
|
منوسیت‌ها : CD15 |
|
|
|
|
|
مارکرهاى فعال شدن: CD80, CD25, HLA-DR (سلول‌هاى B) |
|
|
|
|
ارزیابى عملکرد سلول T |
|
|
|
|
|
۱. تست‌هاى پوستى افزایش حساسیت تأخیرى (PPD، کاندیدا، هیستوپلاسمین، توکسوئید کزاز) |
|
|
|
|
|
۲. پاسخ پرولیفراتیو به میتوژن‌ها (آنتى‌بادى ضدٌ CD3، فیتوهماگلوتینین، کنگالاوالین A) و سلول‌هاى آلوژنیک (پاسخ لنفوسیتى مختلط) |
|
|
|
|
|
۳. تولید سیتوکاین |
|
|
|
|
ارزیابى عملکرد سلول B |
|
|
|
|
|
۱. آنتى‌بادى‌هاى طبیعى یا عموماً اکتسابی: ایزوهماگلوتینین‌ها، آنتى‌بادى‌هاى ضدٌ ویروس‌هاى شایع (آنفلوآنزا، سرخجه، سرخک)، و توکسین‌هاى باکترى (دیفتری، کزاز) |
|
|
|
|
|
۲. پاسخ به ایمونیزاسیون با آنتى‌ژن‌هاى پروتئینى (توکسوئید کزاز) و کربوهیدراتى (واکسن پنوموکوک). |
|
|
|
|
|
۳. تعیین کمى زیرکلاس‌هاى IgG |
|
|
|
|
کمپلمان |
|
|
|
|
|
۱. بررسى CH50 (مسیرهاى کلاسیک و آلترناتیو) |
|
|
|
|
|
۲. C4،C3 و اجزاء دیگر |
|
|
|
|
عملکرد فاگوسیت |
|
|
|
|
|
۱. کاهش نیتروبلو تترازولیوم |
|
|
|
|
|
۲. بررسى کموتاکسی |
|
|
|
|
|
۳. فعالیت باکتریسیدال |
|
|
|
|
| (۱) همراه با گرفتن تاریخچه و معاینات بالینی. این تست‌ها بیش از ۹۵% مبتلایان به نقص ایمنى اولیه را مشخص مى‌کنند. |
|
| (۲) لیست مارکرهاى آنتى‌بادى منوکلونال با توجه به نوع پرسش بالینى مى‌تواند بیشتر یا کمتر شود. |
|
|
سندرم‌هاى متفرقه نقص ایمنى |
|
| – کاندیدیاز مخاطى جلدى |
|
| – سندرم لنفوپرولیفراتیو وابسته به X |
|
| – نقص ایمنى همراه با تیموما |
|
| – سندرم ویسکوت – آلدریچ |
|
| – سندرم هیپر – IgE |
|
| – اختلالات متابولیک همراه با نقص ایمنى |
|
|
نقص ایمنى مختلط شدید (SCID; Severe Combined Immunodeficiency) |
|
| این بیمارى مادرزادى (اتوزوم مغلوب یا وابسته به X) است و شیرخواران را مبتلا مى‌کند. بیماران بدون درمان به‌ندرت بیش از یک سالگى زنده مى‌مانند و هر دو ایمنى سلولى و هومورال مختل است. |
|
| ۱. تیپ سوئیس: اتوزوم مغلوب، لنفوپنى شدید در هر دو رده سلولى B و T. بعضى موارد بیمارى به‌دلیل جهش در ژن‌هاى RAG-1 یا RAG-2 است. ترکیبى از فعالیت‌هاى هر دو ژن براى نوترکیبى V(D)J گیرنده‌هاى آنتى‌ژن سلول‌هاى B و T لازم است. |
|
| ۲. کمبود آدنوزین دآمیناز (ADA): اتوزوم مغلوب. با ژن‌درمانى درمان شده است. |
|
| ۳. SCID وابسته به X: با فقدان سلول T و کشنده‌هاى طبیعى (NK) محیطى مشخص مى‌گردد. تعداد لنفوسیت‌هاى B طبیعى است ولى از لحاظ عملى نقص دارند. این بیماران جهش در ژن‌هائى دارند که زنجیره گاماى مشترک در گیرنده‌هاى اینترلوکین 9, 7, 4, 2 (IL) و ۱۵ را رمزگذارى مى‌کنند. در نتیجه عملکرد این لنفوکاین‌هاى مهم مختل مى‌شود. مشابه این فنوتیپ SCID وابسته به X را مى‌توان به‌صورت بیمارى اتوزوم مغلوب ناشى از جهش در ژن JAK3 پروتئین‌کیناز مشاهده کرد. این آنزیم با زنجیره گاماى مشترک گیرنده‌هاى اینترلوکین ۲، ۴، ۹ و ۱۵ مرتبط است و عنصرى کلیدى در مسیرهاى منفرد مورد استفاده این گیرنده‌ها است. |
|
|
|
| در بعضى از بیماران SCID پیوند مغز استخوان سودمند است. |
|
|
|
| ۱. سندرم دى‌جورج: تکامل غیر طبیعى ارگان‌هائى که از نظر امبریولوژیک از کیسه‌هاى حلقى سوم و چهارم به‌وجود مى‌آیند (تیموس). با نقایص مادرزادى قلب، هیپوپلازى پاراتیروئیدى همراه تتانی، هیپوکلسمی، غیر طبیعى بودن ظاهر صورت و آپلازى تیموس همراه است. ممکن است Ig سرم طبیعى باشد ولى پاسخ‌هاى اختصاصى آنتى‌بادى مختل است. |
|
| ۲. کمبود مجموعه گیرنده سلول TCR) T): نقص ایمنى‌هاى ناشى از جهش‌هاى مادرزادى اجزاء CD3у و CD3ε مجموعه TCR را شناسائى کرده‌اند. جهش‌هاى CD3у موجب نقص انتخابى سلول CD8T مى‌گردد در حالى‌که جهش‌هاى CD3ε باعث کاهش ترجیحى سلول‌هاى CD4T مى‌شود. |
|
| ۳. کمبود MHC کلاس II: در این اختلال نادر سلول‌هاى عرضه‌کننده آنتى‌ژن قادر به بیان مولکول‌هاى کلاس II یعنى DQ, DP و DR بر سطح خود نیستند. این حالت موجب تکامل محدودى از سلول CD4+T در تیموس و نقص در عملکرد متقال سلول‌هاى CD4T و سلول‌هاى عرضه‌کننده آنتى‌ژن در محیط مى‌گردد. بیماران مبتلا دچار عفونت‌هاى برونکوپولمونرى مکرر، اسهال مزمن و عفونت‌هاى ویروسى شدید مى‌شوند. |
|
| ۴. کمبود مادرزادى پورین نوکلئوزید فسفریلاز: عملکردى مشابه مسیر ADA، اختلال عملکرد سلولى ممکن است در ارتباط با تجمع متابویت‌هاى پورین در سلول باشد. |
|
| ۵. آتاکسى – تلانژکتازی: اتوزوم مغلوب، آتاکسى مخچه‌ای، تلانژکتازى چشمى – جلدى و نقص ایمنی. تمام بیماران نقص ایمنى ندارند. لنفوما شایع است. ممکن است زیر کلاس‌هاى IgG غیر طبیعى باشد. |
|
|
|
| درمان اختلالات سلول T پیچیده و عمدتاً براساس تحقیقات است. باید از واکسن‌هاى زنده و ترانسفوزیون خون حاوى سلول‌هاى T جداً پرهیز شود. در بیماران انتخابى مبتلا به کمبود شدید سلول T باید پیشگیرى از پنومونى ناشى پنوموسیستیس کارینى را مدٌ نظر داشت. |
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.